Open Monumentendag Evergem
En Route: "Kapellen Vertellen"
Zondag 8 september 2024
Tijdens Open Monumentendag 2024 nemen we u mee langs enkele belangrijke kapellen in Evergem. Deze gebouwen, groot of klein, zetten op deze dag hun deuren open en vertellen hun geschiedenis. Sommige kunnen terugblikken op een eeuwenoud verhaal, andere ontstonden in een meer recent verleden.
Kapellen en andere religieuze gebouwen of plaatsen brachten ooit veel volk op de been. Processies, bedevaarten en pelgrimstochten: men was immer onderweg.
Kapellen zijn bedreigd erfgoed. Een aantal krijgt of kreeg een andere bestemming. Zij worden meestal prima onderhouden. Sommige zien de toekomst echter minder rooskleurig tegemoet.
Een fietsroute van 18 km brengt u langs een tiental kapellen die u kunt bezoeken. Sommige zijn uitzonderlijk open. De officiële startplaats is aan wzc Ave Maria in Sleidinge, Hooiwege 1, waar u als deelnemer aan OMD een gratis brochure met de route en achtergrondinformatie over de kapellen ontvangt.
Men kan starten vanaf 10 u. De kapellen zijn geopend tot 18 u.
Open Monumentendag in Evergem is een organisatie van de Cultuurraad Evergem in samenwerking met het gemeentebestuur.
Open Monumentendag
In 2009 nam het bestuur van de Cultuurraad de draad op. De gemeente Evergem was reeds langere tijd afwezig op de landkaart van Open Monumentendag.
Ondanks het gebrek aan een erfgoedcel in Evergem, namen toch een aantal bestuursleden het initiatief om opnieuw deel te nemen aan de Open Monumentendag die elk jaar begin september wordt georganiseerd. Dit is geen Vlaams evenement. Ook de andere gewesten van het land nemen deel. Zelfs andere Europese landen kennen ook een dergelijke dag waarop monumenten uit ons rijk verleden voor het publiek worden open gesteld.
Open Monumentendag wil de bevolking en de overheid in Vlaanderen sensibiliseren om collectief zorg te dragen voor het onroerend erfgoed en het roerend en immaterieel erfgoed dat er deel van uitmaakt. Zowel het bouwkundig, landschappelijk als archeologisch patrimonium maar ook varend, rijdend, rollend en vliegend erfgoed kan deel uitmaken van het programma.
2017 - ‘Erfgoed en Natuur’: met deze gids in de hand maak je kennis met de herkomst van straatnamen, de geschiedenis van plaatsen en wetenswaardigheden over enkele monumenten.
2018 - in het teken van het einde van de Eerste Wereldoorlog: een fietsroute uitgetekend langs een aantal gebouwen en plaatsen met een 100 jaar oud verhaal. Een groot deel van het Meetjesland was Etappengebiet en Ertvelde was zelfs een Kommandantur. De Evergemse dorpen lagen tot op de dag van de wapenstilstand 11 november 1918 onder Duits artillerievuur.
2023 - Erfgoedwandeling Evergem Centrum
Burggraaf Zeger II
Op 9 september 2023, daags voor Open Monumentendag, werd op het einde van het Kokerstraatje in Wippelgem het beeld van Zeger II ingehuldigd.
Beste wandelaar of fietser. Leuk dat u even stopt aan het beeld van burggraaf Zeger II voor wat historisch informatie.
Wie was burggraaf Zeger II en waarom staat zijn beeltenis, een kunstwerk van Wippelgemnaar Dirk Van Hecke, aan de oever van de voormalige Schipgracht wat nu de huidige Burggravenstroom is?
Hiervoor moeten we 900 jaar terug in de tijd toen Zeger I de elfde burggraaf van Gent was. Hij was van 1120 tot 1122 de hoge vertegenwoordiger van de graaf van Vlaanderen. De Gentse burggraven, ook kasteleins genaamd, waren van de hoge adel en militair bevelhebber van de burcht of een andere soort vesting waar ze woonden. Zij voerden eveneens de grafelijke legers aan en bestuurden een groot gebied.
Dat de functie van burggraaf een hoog aanzien had en langzamerhand erfelijk werd overgedragen hoeft niet te verwonderen. Zo werd zoon Zeger II eveneens burggraaf van 1187 tot 1199 en kleinzoon Zeger III deed het hem na van 1200 tot 1227.
Een bekende telg uit de familie was trouwens ridder Geraard de Duivel. Hij was de kleinzoon van onze Zeger II.
Waarom eren we Zeger II met een standbeeld aan de Burggravenstroom op het grondgebied van Evergem?
Als burggraaf bewoonde hij waarschijnlijk als eerste hooggeplaatste ambtenaar de nieuwe burcht in Gent die graaf Filips van de Elzas liet bouwen op de plaats van het door brandgeteisterde mottekasteel. In de stad was hij eigenaar van de Schipgracht en buiten de stad grootgrondbezitter in Heusden en Ertvelde.
Het natuurlandschap ten noorden van Gent was weinig bewoond en bestond uit bos, heide en moeras. In het begin van de 12de eeuw startte men met de ontginning van dit gebied en werden er gronden door de graaf verpacht om ze meer rendabel te maken. Om het gebied te beschermen was het niet onlogisch om er een militaire vesting op een motteheuvel op te trekken. Alzo richtte Zeger II in 1190 de castrale motte ‘Hoge Wal’ in Ertvelde op.
Om de stad Gent van brandstof te voorzien volstond de wirwar van beekjes en grachten niet. Voor het transport van het hakhout en de grote hoeveelheden turf moest er een kanaal gegraven worden waardoor de turfschepen, ook Ertvelders genaamd, hun goederen konden vervoeren. Het lag dan ook voor de hand dat het traject van de Schipgracht vanuit Gent werd verlengd naar het noorden. Niet toevallig eindigde de Schipgracht nabij de castrale motte in Ertvelde.
De oudste vermelding van het kanaal tussen Gent en Ertvelde dateert van 1251 maar zou reeds onder Zeger II op het einde van de 12de eeuw zijn gegraven. De Schipgracht vertrok aan het Sluizeken in Gent en liep via het huidige Tolhuis naar Langerbrugge. Daar werd hij verder doorgetrokken naar Ertvelde.
In de tweede helft van de 15de eeuw werd de oude naam Schipgracht vervangen door Burggravenstroom.
